Ophef over stikstof

Het stikstofprobleem is niet magisch in 2019 ontstaan. Het speelt al jarenlang. In de jaren 80 was er veel aandacht voor het probleem zure regen die werd veroorzaakt door de stikstofuitstoot. Daarna is de uitstoot sinds 1990 gehalveerd. Ondertussen daalt de uitstoot van stikstofdioxide al dertig jaar, maar sinds 2010 is de afname in de uitstoot van ammoniak gestagneerd. Nog steeds zijn wij in Nederland één van de grootste uitstoters van stikstofdioxide en ammoniak.
In 2015 is daarom het Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) geïntroduceerd. Deze moest uitkomst bieden, maar dat is het zoveelste “geitenpaadje” van onze overheid. Het programma werd voornamelijk gebruikt om toestemming te geven voor activiteiten die stikstof uitstoten. In 2019 kwam de Raad van State dan ook met een uitspraak tegen het PAS. Deze uitspraak zorgde ervoor dat er geen nieuwe vergunningen meer worden uitgegeven voor het bouwen van woningen, wegverbredingen en de aanleg van nieuwe stallen.

Wat is een piekbelaster precies? Waar bevinden zij zich, en welke bedrijven zijn dit? Hoever zijn zij van N2000 gebieden afgelegen en wat stoten zij uit? Verschillende plannen worden door de politiek in werking gezet om de uitstoot te verminderen. Zo is bijvoorbeeld aangekondigd dat in 2023 de 50 bedrijven die bij N2000 zitten in 2023 gaat dwingen te verminderen in uitstoot. Welke uitstoters zijn dat? Wij maken deze voor u inzichtelijk.

Top 50 industriële stikstofuitstoters

Volgens de opgave van het kabinet maken zij begin 2023 bekend wat de industrie zal moeten doen om te verduurzamen. Om te laten zien dat zij daadwerkelijk in staat zijn stikstof(dioxide) reductie toe te passen. Naast de agrarische sector zijn dit de langverwachte eisen die aan de industrie worden opgelegd om te verduurzamen. En dus minder stikstofdioxide uit te stoten.

Bekijk de publicatie

Tweede Kamer grijpt in bij industriële piekbelasters.

Voor ongeveer 50 grootste piekbelasters (of misschien de piekuitstoters?) worden vergunningen aangescherpt. De Tweede Kamer heeft aangegeven dat er ingegrepen moet worden. Dit artikel is wel heel veelzeggend. Eén van de grootste piekuitstoter (dat is dus iets anders dan een piekbelaster) koopt boeren uit om zelf nog meer uit te stoten. Wie wil er nou niet op de eerste plek staan?
Christianne van der Wal, het ministerie van LNV, gaat vanaf januari aangeven welke top 50 industriële uitstoters aan de beurt zijn. Maar wie zijn die 50? Of die 100? Belangrijk is om te weten waar deze zich bevinden. Welke bedrijven dit zijn. En hoever zij van N2000 bevinden. Want dat bepaalt ook of zij op deze eerste lijst staan. En natuurlijk wat zij uitstoten. Wij hebben alvast 100 grote uitstoters op de kaart gezet. Daarbij hebben we ook aangegeven:
  • Op welke afstand zij vanaf een N2000 bevinden
  • Hoeveel ze uitstoten in 2019 volgens eigen opgave (emissieregistratie)
  • Op welke positie van de top 100 lijst zij staan. Volgens emissieregistratie 2019.
Onderstaand Moerdijk in de nabijheid van een Natura 2000 gebied. Voor elke gemeente en provincie is nu al duidelijk wie deze 50 bedrijven zijn.

Hoe worden piekbelasters bepaald?

Om piekbelasters te kunnen bepalen is het belangrijk om integraal naar stikstofdioxide en ammoniak te kijken. Het is belangrijk om te kijken naar emissie – waar komt het vandaan. Daarnaast moet er ook gekeken worden naar de concentratie -waar bevindt het zich en waar gaat het naar toe?
Alleen door meetdata van de bron mee te nemen zijn piekbelasters op een goede manier te bepalen. Zoals Johan Remkes, in zijn rapport “Wat kan wel” heeft aangegeven is het van belang om niet alleen depositie waardes te hanteren. Emissies zijn essentieel. Hieronder bespreken we vijf overwegingen om mee te nemen in het meten van stikstofdioxide en ammoniak.

1: Landoppervlakte

Vijf maanden terug heeft het ministerie aangegeven dat in een range van 1 kilometer rondom Natura 2000 gebieden geen stikstof uitstotende activiteiten meer mogen plaatsvinden. Dat betekent dat op ca. 9000 km² van de 33.000 km² van Nederland geen NH₃ en NO₂ meer mag worden uitgestoten. Door deze gebieden te definiëren en de locaties van de bedrijven eraan te koppelen zijn de eerste piekbelasters te bepalen.
piekbelasters range van 1 km om natura 2000 gebieden

2: Top 100 lijsten

De grootste uitstoters zijn te bepalen aan de hand van metingen gecombineerd met de emissieregistratie. Een grote uitstoter is per definitie een piekbelaster. Het stikstofoverschot tast de biodiversiteit aan van natuurgebieden. Vaak zijn dit Natura-2000 gebieden, maar er wordt ook andere natuur aangetast. Er zijn twee Top100 lijsten, van zowel NO₂ als NH₃ . Deze kunnen als basis dienen om te bepalen wie de grootste uitstoters zijn.
Op 1 november 2022 is bekend geworden dat de door het RIVM vastgestelde lijsten grote rekenfouten bevatten. Hiermee is het dus nog duidelijker geworden dat meetdata toegepast moet worden. Caeli maakt geen gebruik van enkele rekenmethode van het RIVM.

Industrie

“Ook voor piekbelasters in de industrie geldt dat het versneld terugdringen van stikstofdepositie en verduurzaming noodzakelijk is. Deze aanpak wordt apart vormgegeven om goed aan te sluiten op het bestaand beleid en de kenmerken van de sector. Met de circa 50 grootste piekbelasters uit de industrie wordt ingezet op het aanscherpen van vergunningen en versnelde verduurzaming. Ook hiervoor moeten de afspraken in 2023 gemaakt zijn en leiden tot een flinke stikstofreductie. Binnenkort maakt het kabinet de voorlopige stikstofreductiedoelen voor andere sectoren zoals de industrie bekend.”
Bron: Rijksoverheid (2022)

3: Verkeer in Nederland

Een hele grote NO₂ (piek) belaster is het verkeer. Alle personenauto’s in Nederland rijden ca 100 miljard kilometer. 80% daarvan zijn benzine auto’s, 11% dieselauto’s. Een benzineauto stoot gemiddeld 21 gram NO₂ uit. Een dieselauto 365 gram. Dat betekent benzineauto’s in Nederland ca 1,7.miljoen ton NO₂ uitstoten en dieselauto’s in Nederland ca.4 miljoen ton NO₂ uitstoten.
In onze ranking van steden is het verkeer een hele belangrijke bron. Grote uitstoters als Tata Steel, Schiphol en Dow Chemical lijken daardoor weg te vallen. Echter zijn deze grote uitstoters zeer goed zichtbaar bij het inzoomen op hun locaties.

4: Weer – en winddata

Het is belangrijk rekening te houden met de weersinvloeden. Uitstoot van zowel NO₂ als NH₃ verspreid zich in het gebied waar het ontstaat. Door windrichting, windsnelheid, luchtvochtigheid en temperatuur mee te nemen in algoritmes is het mogelijk om te bepalen vanuit welke kant de emissie is ontstaan. Bovendien is zeer goed te bepalen, op dag, maand -en jaarniveau welke gebieden het meest belast worden. In de satellietdata die wij toepassen worden weersinvloeden meegenomen

piekbelasters invloed van weer op verspreiding van uitstoot

5: Realtime satellietdata

Op basis van satellietdata zijn de gemeentes en provincies met de grootste concentraties NO₂ en NH₃ te bepalen. Deze ranking is jaarlijks te bepalen en daarna per maand te monitoren door maandelijkse satellietdata. Door de ruwe satellietdata te combineren met algoritmes waardoor op leefniveau emissies en concentraties inzichtelijk te maken zijn, zijn gebieden in kaart te brengen. En daarmee worden de beleidskeuzes op basis van de juiste meetdata gemaakt.

Meest vervuilde gemeenten van Nederland

Per gemeente zijn de grootste uitstoters te bepalen. In onderstaande kaarten zijn de gemeenten afgebeeld met hun gemiddelde concentraties stikstofdioxide en ammoniak over 2021.

Veelgestelde vragen

Wat is stikstofdioxide?

Stikstof zit overal in de lucht. Het is een voedingsstof voor plantgroei en wordt daarom gebruikt in meststoffen. Echter wordt de huidige hoeveelheid stikstofdioxide en ammoniak (vaak aangeduid als “stikstof”), voornamelijk uitgestoten door landbouw, industrie en verkeer schadelijk voor mens én natuur.

 

Zodra een plant voldoende stikstof heeft opgenomen, spoelt het restant uit naar het grondwater. Andere voedingsstoffen spoelen mee, waardoor een tekort aan voedingsstoffen ontstaat. Sommige planten groeien hierdoor te hard en andere juist niet meer. Een stikstofoverschot tast de biodiversiteit aan.

Sinds wanneer bestaat het Stikstofprobleem?

Het stikstofprobleem is niet magisch in 2019 ontstaan. Het speelt al jarenlang. In de jaren 80 was er veel aandacht voor het probleem zure regen die werd veroorzaakt door de stikstofuitstoot. Daarna is de uitstoot sinds 1990 gehalveerd. Ondertussen daalt de uitstoot van stikstofdioxide al dertig jaar, maar sinds 2010 is de afname in de uitstoot van ammoniak gestagneerd. Nog steeds zijn wij in Nederland één van de grootste uitstoters van stikstofdioxide en ammoniak.

 

In 2015 is daarom het Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) geïntroduceerd. Deze moest uitkomst bieden, maar dat is het zoveelste “geitenpaadje” van onze overheid. Het programma werd voornamelijk gebruikt om toestemming te geven voor activiteiten die stikstof uitstoten. In 2019 kwam de Raad van State dan ook met een uitspraak tegen het PAS. Deze uitspraak zorgde ervoor dat er geen nieuwe vergunningen meer worden uitgegeven voor het bouwen van woningen, wegverbredingen en de aanleg van nieuwe stallen.

Hoe wordt het stikstofprobleem aangepakt?

Om de natuur te beschermen en om PAS-melders een vergunning te geven moet de stikstof uitstoot in Nederland drastisch inkrimpen. Op 5 oktober 2022 is er een rapport gepubliceerd door Johan Remkes met een advies hoe Nederland de komende jaren de stikstofdoelen kan bereiken. Hierin wordt gezegd dat piekbelasters hun uitstoot moeten minimaliseren. Dit zijn bedrijven en organisaties die een hoge stikstofdepositie veroorzaken op de Natura-2000 gebieden. Maar wie deze piekbelasters precies zijn en wat de volgende stap is heeft het kabinet nog niet duidelijk gemaakt.

Hoe helpt onze satellietdata?
Bij Caeli weten wij wat er speelt in de stikstofcrisis. Wij vinden het belangrijk dat iedereen weet waar ze aan toe zijn. Wij baseren de keuzes op basis van onafhankelijke data. Door middel van satellietdata, gecombineerd met onze algoritmes en toepassing van artificial intelligence bieden wij data en inzicht. Uitstoot en concentratie is essentieel om inzicht te krijgen in de piekbelasters in Nederland.

Over ons

Producten

Sectoren